Zoals te verwachten besloot het ABP bestuur vandaag om per 1 april – en dat is geen grap – de pensioenpremies met 1%-punt te verhogen. Dit betekent dat de gemiddelde deelnemer bij het ABP de komende vijf jaar 100 euro extra per jaar gaat betalen. Tegelijkertijd moet ook de werkgever (de overheid) in die vijf jaar ruim een miljard euro extra bijdragen.
Dit zal naar verwachting ten koste gaan van de loonruimte die beschikbaar is voor docenten, politieagenten en ambtenaren. In de zomer kwamen kabinet en sociale partners in het loonakkoord nog een forse verlaging van de pensioenpremies overeen. Dit was volgens het kabinet nodig om de ambtenarensalarissen eindelijk weer te kunnen aanpassen aan de inflatie.
Het pijnlijke voor ambtenaren is dat de premieverhoging het te ontvangen pensioen amper zal verbeteren. De extra premie levert geen meetbare bijdrage aan het financiële herstel van het pensioenfonds: de genoemde premieverhoging levert aan het eind van het jaar slechts 0,1%-punt extra dekkingsgraad op.
Wat zou het ABP dan kunnen doen om de positie van het fonds te verbeteren? Minder indexeren? Die optie heeft het ABP niet meer. Het ABP heeft sinds 2009 de pensioenen al niet meer gecorrigeerd voor de inflatie. Lonen en prijzen zijn sindsdien wel gestegen, dus gepensioneerden en werknemers kunnen van hun pensioenrechten een stuk minder kopen dan voorgespiegeld. De maximaal gemiste indexatie tot en met 2015 bedraagt 11,7%. Er is door het ABP al gecommuniceerd dat er ook de komende jaren niet geïndexeerd zal worden. Hier valt dus weinig te halen om de financiële positie van ABP meer te verbeteren. Wat resteert, is het verlagen van uitkeringen. Dat raakt echter direct aan de inkomsten van gepensioneerden en is dus terecht alleen een allerlaatste redmiddel.
Het ABP lijkt de hoop te hebben gevestigd op risicovolle beleggingen. We hebben eerder gezien dat de stelling dat ‘risico loont’ niet altijd opgaat en risicovolle beleggingen kunnen leiden tot forse verliezen. Wanneer de populatie van een pensioenfonds gemiddeld genomen jong is, kan zo’n verlies nog gecorrigeerd worden met wat extra premie-inleg, maar bij de populatie van ABP is dat bijna niet te doen. Het is bovendien maar de vraag of een risicovol beleggingsbeleid past bij de populatie van het ABP.
Hoe lang houdt ABP de ambitie van ‘een volledig geïndexeerd pensioen’ nog vol? Er is al jaren niet geïndexeerd en de kans dat dat komende jaren gaat gebeuren is zeer klein. Een premieverhoging van 1% punt verandert daar helaas niets aan. Dit is als een likje verf terwijl de fundering niet deugt. Het wordt tijd dat werkgevers en vakbonden, de deelnemers en gepensioneerden het eerlijke verhaal vertellen en hun pensioenambities bijstellen. Misschien niet de gemakkelijkste boodschap, maar wel eentje die zal bijdragen aan een gezonder ABP, en een realistischer beeld wat voor pensioen men kan verwachten.